Абиотикалық стресстердің биомолекулаларға әсері

Аңдатпа

Өсімдіктер табиғи ортада үздіксіз әр түрлі абиотикалық шабуылдарға ұшырайды, бұл өсімдіктің өнімділігінің төмендеуіне әкеледі. Нәтижесінде, өсімдіктер морфологиялық, физиологиялық және биохимиялық деңгейлерде қоршаған ортаның ауыр жағдайларына қарсы тұруға, бейімделуге немесе тірі қалуға көмектесетін ерекше механизмдерді іске қосады. Қоршаған ортаның қолайсыз әсерлері өсу мен фотосинтездің тежелуіне, стоматалардың жабылуына, өсімдік түсінің өзгеруіне және өсімдіктерде ОБФ-ның улы түрлерінің жинақталуы сияқты бұзылулар тудырады. Алайда, қазіргі уақытта оттегінің белсенді формаларының (ОБФ) рөлі туралы көптеген ақпарат бар. Өсімдіктерде күн сәулесі, температура, тұздың мөлшері, ауыр металдар, ауа мен судың ластануы, ультрафиолетті сәулеленуі  оттегінің белсенді формаларының (ОБФ) пайда болуына ықпал ететіні белгілі. ОБФ өсімдік жүйелеріне құрылымдық жағынан зиян келтіреді, олардың тепе-теңдігі мен тотығу стрессінің бұзылуына әкеледі. Тиісті бақылаусыз жасушалардағы ОБФ мөлшері жоғарылап, мембраналарға (липидтердің асқын тотығуы), ақуыздарға, РНҚ мен ДНҚ молекулаларына зақым келтіреді, тіпті жасушалардың өлуіне әкеп соғуы мүмкін. Өсімдіктердің түрлі тітіркендіргіштерге қалай әсер ететінін және оларға төзімділікті дамытатындығын түсіну өте маңызды.

Бұл шолу мақаласы әртүрлі абиотикалық стресстерге жауап ретінде тотығу стрессінің биомолекулаларға әсерін қысқаша шолуды қамтамасыз етуге бағытталған.