Ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігі мен тұрақтылығының индукторлары ретінде өсімдік тектес сығындыларды пайдалану перспективалары
Қаралымдар: 147 / PDF жүктеулері: 61
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-7034-2025-151-2-184-206Кілт сөздер:
Өсімдік сығындылары, биостимуляторлар, фитопстимуляторлар, аллелопатикалық эффект, тұрақты ауыл шаруашылығы, екіншілік метаболиттер, мал шаруашылығыАңдатпа
Қазіргі уақытта заманауи ауыл шаруашылығы экономикалық өнім көлемінің төмендеуі және экологиялық жағдайдың нашарлауы аясында өнімділіктің тұрақты өсуін талап етеді. Перспективті бағыттардың бірі - дәстүрлі агрохимиялық препараттарға балама табу. Өсімдік сығындылары - екіншілік метаболиттердің әртүрлілігіне байланысты көп функционалды артықшылықтарды ұсынатын перспективалы шешім. Бұл шолуда сығындылардың химиялық құрамы мен өндіру әдістері, соның ішінде дәстүрлі мацерация/перколяция және ыстыққа сезімтал қосылыстар үшін жылдамырақ әдістер талқыланады. Жасушалардың бөлінуін ынталандыру, стресске байланысты гендерді модуляциялау, ризосфера микробиотасын ынталандыру арқылы минералды қоректенуді жақсарту, фотосинтетикалық тиімділікті арттыру, фитогормондарға әсерісияқты сығындылардың фитостимуляциялық және биостимуляциялық әсерлеріне ерекше назар аударылады. Микробқа қарсы және аллелопатикалық қасиеттері де талқыланады. Биохимиялық тұрақсыздық, мөлшерлеу мәселелері және стандартталған хаттамалардың жоқтығы сияқты негізгі мәселелер атап өтілген. Шешімдер ұсынылған, оның ішінде тұжырымдалған өнімдерді әзірлеу, омикалық талдауды пайдалану және деректер қорын құру. Сондай-ақ сығындылардың толық әлеуетін ашу үшін одан әрі стандарттауды және цифрлық технологиялармен интеграцияны қажет ететін тұрақты ауылшаруашылық жүйелеріне арналған жан-жақты құрал екендігі атап өтіледі.